De tweede profeet in de reeks de kleine profeten is Haggai.
“Waar zijn jullie eigenlijk mee bezig?”, zo begint hij zijn profetie richting het volk. Ik vind het wel een goeie binnenkomer…
De profeet van de week is Johnny de Mol.
Profeet van de week: Johnny de Mol
Wie is Haggai?
Haggaï is een kleintje onder de kleine profeten en bevat slechts 2 hoofdstukken. Die kleine omvang maakt onbekend. Maar de inhoud van Haggaï is wel de moeite waard!
Haggaï is een van de laatste profeten van het Oude Testament, levend in de tijd na de ballingschap. Hij wordt vaak in één adem genoemd met Zacharia, onder andere in het bijbelboek Ezra. Geen wonder, want zij profeteerden in dezelfde tijd en met betrekking tot hetzelfde onderwerp, de herbouw van de tempel. Zacharia is bekender omdat wij van hem meer profetieën kennen. Dat is een veel dikker boekje. Toch verdient ook Haggaï onze aandacht. Haggaï begint te profeteren bijna 20 jaar na het einde van de ballingschap in Babel in het jaar 520 voor Christus. Na de terugkeer van de eerste groep ballingen waren de fundamenten van de tempel met enthousiasme hersteld en was het offeren voor God weer begonnen. De herbouw van de tempel was echter al snel stil komen te liggen door tegenwerking van omwonende volken (zie Ezra 4:1-5).
Bijna 20 jaar later is er nog weinig veranderd.
Zijn profetieën zijn er met name op gericht om het volk en de leiders aan te moedigen die tempelbouw te gaan hervatten. We kunnen uit het boekje opmaken dat Haggai ongeveer drie maanden betrokken is geweest bij deze bouw. Het is niet bekend of Haggai een bijzondere status had rondom de tempel of dat hij slechts een bijzonder mensch was met een directe verbinding met boven, die hem in staat stelde zo helder te formuleren wat JHWH hem opdraagt. Ik ga uit van dat laatste. Haggai, de profeet, een spreker namens God…
Lezen: Haggai:1:1-13 en 2:15-19
Overweging
Lieve mensen van God,
Waar zijn jullie eigenlijk mee bezig?
Zo’n zin die ik van de week geregeld gedacht of uitgesproken heb, moet ik zeggen. Waar zijn jullie nou eigenlijk mee bezig?? Dan las ik de krant en daar stond dan weer van alles over meneer Stef Blok en dan dacht ik: waar is die man toch eigenlijk mee bezig? Zijn eigen hachje redden? Of wat?
En dan al die vreselijke toestanden rondom de uitzetting van Lily en Howick. Waar zijn we toch eigenlijk mee bezig? dacht ik dan. En op de valreep mogen ze toch blijven. Ik ben heel erg blij, maar schaam me voor de manier waarop dit gegaan is.
En dan die mevrouw Stormy ofzo. Ik heb het later gelezen in de krant, ik heb t niet gezien. Bij Twan Huys was ze. Maar tjonge zeg… moet dat nou? En moet dat nou zo…
Waar zijn we met zn allen nou helemaal mee bezig?
Ik denk het ook wel eens als ik programma’s voorbij zie komen in de categorie hotter than my daughter hoor of Eva zoekt Adam..ook zoiets.. hou nou toch op…
Soms lijkt het wel of we me zn allen de weg kwijt zijn. Soms..
Iets soortgelijks moet Haggai ook hebben gehad. Hij zag dat de mensen zich niet meer zo druk maakten om de opbouw van de tempel, de plek voor God. Mensen waren vooral bezig met zichzelf. Hun eigen huizen en hun eigen leefomstandigheden. En natuurlijk. De tijden waren niet makkelijk, dus logischerwijs gingen de mensen eerst hun eigen zaakjes in orde maken. Maar daar waren ze wat in doorgeschoten. En het gekke was: het lukte ook niet al te best. De oogst viel tegen, wijn, olie en graan…het werd allemaal karig. En iedereen zich maar afvragen hoe dat toch kwam.
Je moet hierbij niet vergeten dat in essentie het volk van Israel diep doordrongen was van hun onopgeefbare verbond met God. Daar zijn ze op gebouwd. Dat maakt wie zij zijn. De kern van wie ze zijn. En die kern, die waren ze uit het oog verloren.
Letterlijk en figuurlijk. Ze gaven God letterlijk en figuurlijk geen plek meer in hun bestaan. Verwaarloosden die plek. Het gaat hier om meer dan het fysieke gebouw alleen. Het gaat om de ruimte die de mensen bereid waren te maken voor hun kern, voor God. Het volk en de leiders waren het kwijt. En hoe kan het ook anders. Er was verdeeldheid, er waren er die niet weggevoerd waren in ballingschap en er waren mensen die teruggekomen waren. Alles waar ze voor stonden was tijdens de ballingschap afgewezen, verguisd, weggehoond. Het mocht er niet zijn. Dat hoef je maar lang en vaak genoeg te horen en dan raak je het vanzelf kwijt, lijkt me. En het is heel moeilijk om iets op te bouwen op brokstukken van een zogenaamd vorig leven. Je blijft het altijd zien. Het is dan ook niet helemaal gek dat de mensen na de zoveelste tegenslag zich eerst maar eens op de opbouw van zichzelf gingen richten.
Haggai zag dat aan. Ik heb daar dan ook zo’n beeld bij. Haggai, een oude man. Het vermoeden bestaat dat Haggai tot de groep mensen behoorde die niet weggevoerd waren in ballingschap. Het vermoeden bestaat ook dat hij misschien zelfs die oude tempel van Salomo in al haar glorie nog gekend heeft. Hij weet nog hoe het was. Hij is oud. Hij loopt daar rond en voelt al tijden aan dat het niet goed gaat. Het hangt als het ware in de lucht. Hij ziet de mensen elkaar en de wereld en alles de schuld geven van de mislukte oogsten en tegenvallende resultaten in de bouw. Het wordt er allemaal niet beter op. Misschien…misschien, en dat denk ik er dan bij hoor, misschien heeft ie zn hele leven gewacht tot dit moment. Dat hij het kan zeggen. Dat hij het mag zeggen.
Waar zijn jullie nou eigenlijk mee bezig! En sterker nog, niet Haggai zegt het, maar het is alsof God zelf de mensen aanspreekt. Zo sterk komt het over.
Mensen! Kijk nou! Ik ben het, die jullie op talloze manieren al heb laten weten dat jullie je focus helemaal verkeerd hebben. Ik ben het die het graan heeft weggeblazen. Ik! God! Niet de vijand, maar Ik! En dat heb ik gedaan, omdat jullie alleen maar met je eigen dingen bezig zijn. Navelstaarders. (dat zegt ie niet, maar dat denk ik er dan ff bij).
En het werkt. Want het volk en de leiders luisteren ernaar. Ze luisteren naar de woorden die Haggai namens God uitspreekt. En ze schrikken ervan.
Toen begonnen Zerubabbel, Jozua en de andere mensen weer te bouwen aan de tempel van God..
Het tij is gekeerd. De woorden hebben hun uitwerking niet gemist.
Ik denk dan: was het hier en nu ook maar zo eenvoudig. Dat er één man of vrouw opstaat en zo alles en iedereen toe kan spreken dat het tij keert.
Dat we de focus weer brengen naar daar waar ie hoort. Namelijk bij waar het allemaal om begonnen is. De kern. Het hart van de zaak. God. Ons kompas afstellen op boven, onze radio afstemmen op hemelse frequentie.
Zou dat de taak zijn van de kerk? De gemeente? In ons hier en nu? Dat de kerk als een soort Haggai aan de poorten van de samenleving rammelt en zegt: waar zijn jullie eigenlijk mee bezig? Jullie zijn God totaal uit het oog verloren! Alleen maar bezig met je eigen hachjes! Ik weet dat er door Kerken in Actie en de PKN ontzettend is gelobbyd voor Lily en Howick. De kerk als geweten van de samenleving, een appel op naastenliefde en zorg voor de zwakken en kleinen. Ja, ik denk dat dit zeker een taak voor de kerk is. Tegelijk geloof ik dat het niet alleen een taak voor de kerk is. Waar je voor moet waken is dat je een karikatuur van jezelf wordt, een roepende in de woestijn.
Maar goed, to the point, wat kan dit verhaal ons nu zeggen, leren? Wat kunnen wij, jij en ik, met dit “waar zijn jullie eigenlijk mee bezig” van Haggai.
Ik zie het als een soort drietaps les. Drie dingen lichten op in dit verhaal:
1.Een gedeeld verlangen.
Haggai en het volk deelden hun kern, hun zijn. Haggai kon het volk aanspreken op het sluimerende besef dat zijn bestaan bij de gratie van God. Ze behoren God toe.
Dat besef, dat je als mens bestaat in een samenhang, een groter geheel, een verband met andere mensen en God, daarvan kan je niet zomaar uitgaan dat dat een gedeeld besef is. Tegelijk is het wel, daar ben ik van overtuigd, een gedeeld verlangen van alle mensen: dat je ergens toebehoort. Dat je niet alleen bent, maar onderdeel bent van iets dat groter is dan jij. Dat jij ertoe doet voor God ( in de breedste definitie die je kent he: Liefde, Aanwezigheid, Schepping, Dat wat Goed is). En dat is iets wat we, door wat voor omstandigheden, ook wel eens kwijt raken. Door grote tegenslagen, de klappen van het leven, ontheemd gevoel, noem het maar op. En als je dat kwijt bent, ga je watertrappelen. Soort van overleven, maar leven is dat niet. En dan komt er iemand en die zegt: waar ben je nou eigenlijk mee bezig? Dat gaat zo niet langer.
En dan kom ik bij punt 2.
Een concrete taak
Er is wel degelijk iets wat je kan helpen om deze impasse te doorbreken. Stop eerst eens met altijd die vinger te wijzen naar een ander en begin te onderzoeken naar datgene wat je zelf kunt doen. Er is namelijk iets wat jouw aandacht vraagt. Kijk, hier is het: een onafgemaakte tempel, het huis voor God, de ruimte waar jij en God samenvallen. Ga daar eens naar kijken. En dan kom ik bij punt 3.
Wat je aandacht geeft groeit.
Als je daar weer aandacht aan geeft, moet je zien: God is vindbaar. Precies daar. God is daar en laat je niet alleen. Sterker nog, je zult voelen dat het leven langzaam in je terugkeert. Het tij zal keren.
Haggai levenslessen volume one.
Dit gezegd hebbende zie ik hier nog steeds ook een taak voor de kerk in onze samenleving. De kerk in haar goede definitie dan. Niet de kerk als instituut van macht en machtmisbruik. Maar de kerk als beweging van mensen die als het nodig is op de barricade staat en roept: waar zijn jullie eigenlijk mee bezig?
De kerk als beweging van mensen hier, vandaag, die niet blijft zwijgen als onrecht, groot en klein, je in je ponem staart. Dat dan de Haggai in je opstaat en roept: keer om! Vergeet niet waar het ten diepste om gaat: niet om je eigen eer en glorie maar het welzijn van en voor alle mensen! Dit klinkt misschien groots en meeslepend, laat het op zn minst een appel doen op je gevoel voor rechtvaardigheid.
Een klein gebaar, kan al een groot verschil maken, en vele gebaren bij elkaar maken de verandering.
Die tempel he, laten we daar maar eens aan beginnen…die moet af en ooit…ooit komt ie af!
Het hangt in de lucht, ik voel t!
